نام علمی: Oenothera biennis
خانواده: Onagraceae
گل مغربی با نام عمومی Evening primrose که در عربی حشیشه الحمار نامیده می شود، گیاهی است دو ساله به ارتفاع حداکثر تا 5/1 متر که برگ هایی بزرگ، ساده، دندانه دار و با کناره موج دار دارد. اندام هوایی این گیاه پوشیده از تار است. گل ها درشت، قیف مانند و به رنگ زرد روشن هستند که چهار کاسبرگ دارند.
یکی از ویژگی های این گیاه آن است که هر گل چهار پرچم کوتاه و چهار پرچم بلند دارد و دیگر این که کاسبرگ های گل به گلبرگ ها نچسبیده اند و به سمت پایین خمیدگی دارند. همچنین ریشه ی این گیاه، گوشتدار و به رنگ قرمز می باشد.
گل مغربی احتمالا از آمریکای شمالی به دیگر نقاط دنیا راه یافته است و چون گل ها هنگام غروب شکفته می شوند، به گل مغربی معروف شده است. قسمت مورد استفاده ی گیاه اکثرا ریشه و دانه ی آن است. دانه ها حدود 20 درصد روغن دارند که به روغن گل مغربی مشهورند. این گیاه در ایران نمی روید، ولی محصولات روغن آن در فرآورده های مهمی استفاده می شود.
داروشناختی و اثرات مهم:
اسیدهای چرب ضروری(EFAS) برای ساخت ساختمان سلول ها و پیش ساخت پروستاگلاندین ها بسیار با اهمیت هستند. پروستاگلاندین ها نیز به نوبه ی خود در تنظیم عمل متابولیسم بدن دخالت دارند. EFAS مواد بیولوژیکی فعالی هستند که قسمتی از چربی های اشباع نشده را تشکیل می دهند. کارشناسان معتقدند که مصرف EFAS در کاهش مشکلات قلبی – عروقی مؤثر است.
با توجه به این که EFAS در بدن ساخته نمی شود و حتما باید از راه غذا آن را تأمین کرد، بنابراین توصیه می شود بین 1 تا 3 درصد از مجموع کالری جذب شده EFAS باشد. سازمان جهانی میزان مصرف EFAS را برای زنان حامله، زنان شیرده و کودکان تا 5 درصد توصیه می کند. تحقیقاتی که بر روی حیوانات انجام شده نشان می دهند که حذف EFAS از غذا باعث نوعی بیماری شبیه اگزما و یا ریزش مو می شود. همچنین تأثیر نامطلوبی بر وی بافت های پیوندی دارد، روند بهبود زخم را کند می کند و باعث کاهش قدرت ایمنی بدن، ناباروری(خصوصا در مردان)، فساد چربی ها در کبد، آسیب های روده ای، به هم خوردن و کاهش تعادل آب بدن و در نتیجه آسیب(آتروفی) غدد برون ریز(بزاقی و اشکی) می شود.
از طرفی چون گل مغربی مقدار زیادی EFAS به خصوص GLA در خود دارد، می تواند در رفع مشکلات فوق مؤثر باشد.
از نظر تئوری GLA می تواند با مصرف EPO در پیش ساخت پروستاگلاندین مستقیما به dLHomo- GLA یا DGLA تبدیل شود. این خاصیت به افرادی که بدن شان نمی تواند سیس لینولئیک اسید را به GLA تبدیل کند یا در جذب سیس لینولئیک اسید اختلال دارند، کمک می کند. GLA و DGLA و آراشیدونیک اسید در شیر انسان وجود دارند و دارای تأثیرات عمده و ویژه ای هستند.
عوامل گوناگونی مانع تبدیل LA به GLA می شوند که عبارتند از: کهولت سن، بیماری قند، استفاده ی زیاد از مشروبات الکی، غذاهای پُرچرب، کمبود بعضی ویتامین ها و هورمون ها، کلسترول بالا و امراض ویروسی. از طرفی اسیدهای چرب ضروری برای تکامل بافت های بدن، از جمله مغز، بسیار مورد نیاز می باشند؛ مثلا مغز حاوی حدود 20 درصد EFAS است که در کربن شماره 6 غیراشباع هستند. چون میزان تبدیل LA به GLA و DGLA در بدن بسیار کم است، وجود این دو ماده با اسید آراشیدوئیک در شیر انسان که غذای اصلی نوزادان است، اهمیت خاصی دارد.
یک مطالعه بسیار جالب در مور نوزادان نشان داد که فسفولیپیدهای گلبول قرمز نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می شوند. در آزمایش دیگری مصرف مکمل های غذایی حاوی EPO در زنان باردار باعث افزایش چربی و EFAS در شیر آن ها شد. همچنین متابولیت های اسید لینولئیک موجود در شیر انسان می توانند در ترکیب غشاء گلبول های قرمز مؤثر باشند.
مطالعه دیگری نشان داد که مصرف مقدار زیاد LA (حدود 30 تا 40 گرم در روز) تأثیر چندانی در بالا بردن DGLA و یا آراشیدوئیک سرم خون ندارد؛ در حالی که مصرف روزانه حدود 500 میلی گرم (5/0 گرم) GLA می تواند افزایش قابل توجهی در میزان DGLA داشته باشد. در مواردی از جمله مردان میانسالی که دچار سکته قلبی شده اند، بیماران با التهاب پوستی(نوع حساسیتی)، افراد الکلی و زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی ممکن است سطح GLA و DGLA پلاسمای آن ها از حد طبیعی کمتر باشد.
ترکیبات مهم:
دانه های گل مغربی حاوی 14 درصد روغن ثابت به نام "اوی نینگ پرایم روزاویل" یا OEP است. این روغن 50 تا 70 درصد سیس لینولئیک اسید و 7 تا 10 درصد سیس گامالینولنیک اسید(GLA) در خود دارد. گل مغربی در شرایط سنی و آب و هوایی مختلف دارای مقادیر مختلفی از GLA است. همچنین در این گیاه ترکیب سیس 6 و 9 و 12 اوکتاتری انولیک اسید وجود دارد.
ترکیبات دیگر این گیاه شامل مقادیر کمی اولئیک، پالمتیک و استئاریک اسید، استروئیدها، کامپسترول و بتاسیتوسترول می باشد.روغن گل مغربی (Evening Primrose Oil )
مشکلات ناشی از افزایش سن، الکلیسم، آکنه، بیماری های قلبی، بیش فعالی در کودکان، مولتیپل اسکلروزیس، کنترل وزن، چاقی، سندرم پیش از قاعدگی، اسکیزوفرنیا، پسوریازیس، آلرژی، آسم، آترواسکلروز، تنظیم کلسترول، سردرد مزمن، آسیب عصبی-دیابتی، درماتیت-اگزما، سلامت پروستات، ناتوانی جنسی و نازایی، التهاب، لوپوس، آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی، اختلال های حافظه ناشی از آلزایمر، درد معده، تغذیه پوست و مو.
به دلیل تاثیر فراوان این گیاه در زمینه پیشگیری و درمان، در حال حاضر بخش قابل توجهی از توصیه های گیاه شناسان برای جوان ماندن و پیشگیری از بیماری ها را در بر می گیرد.
خواص روغن گل مغربی مربوط به مقدار زیادی اسید چرب GLA در آن است. در واقع روغن گل مغربی بیشترین مقدار این اسید چرب را داراست و گیاهان دیگر فقط مقدار کمی GLA دارند. به همین دلیل این گیاه به عنوان عامل درمانی مهمی شناخته شده و مطالعه ها برای بررسی آثار آن همچنان ادامه دارد.
به طور طبیعی تعداد فواید این گیاه در حال افزایش است. اسید گاما لینولنیک، اسید لینولئیک و مواد مغذی دیگر در این روغن برای ساختمان سلولی و بهبود حالت کشسانی پوست ضروری است. همچنین این اسیدهای چرب به تنظیم هورمونی بدن کمک می کنند که یکی از نتایج آن سلامت بافت پستان ها است.
کاهش علائم PMS ، منوپوز،اندومتریوز و پستان فیبروکیستیک.
در دوران منوپوز نیز کاهش گر گرفتگی و احساس سلامتی، همزمان با مصرف دارو گزارش شده است.
کاهش درد مفاصل و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید
کاهش آسیب های عصبی ناشی از دیابت
کاهش علائم اگزما
درمان کمکی آکنه
مقابله با آسیب های مولتیپل اسکلروزیس
درمان کاهش حافظه ناشی از آلزایمر
پیشگیری از ناتوانی مردان و نازایی زنان
جلوگیری از بروز علائم ترک الکل
خواص
قبل از مصرف دارو در صورت ابتلا به صرع، مصرف آنتی کواگولان، داروهای ضد فشار خون، داروهای کاهنده کلسترول یا مصرف داروهای هورمونی نظیر استروژن باید با پزشک مشورت کرد. زنان باردار یا شیرده نباید این دارو را مصرف کنند.
منبع: سرزمین دانستنی ها با حساس کامپیوتر